Gülbank nedir?

“Alevi-Bektaşi inanç önderleri tarafından ritüel ve inanç pratiklerinde dilek ve temennilerin Allah’a ulaşması için edilen, bunun için hizmet piri ve bağlı bulunulan ocak pirinin vasıtasına başvurulan, ritüel ve inanç pratiklerine göre içeriği değişebilen; giriş, dua ve kapanış formellerinden oluşan; ikilemeler, üçlemeler, paralel yapılar, duraklar ve ses yinelemeleri ile sağlanan bir ahengi olan yakarış ve dua metinlerine verilen addır.” (2013: 55)
Çeşitli amatör yahut profesyonel araştırmacıların gülbangın neliğine ilişkin ortaya koydukları görüşler değerlendirildiğinde, hemen hepsindeki tutarsızlıklar göze çarpmaktadır. Adlandırma bahsinde dahi standartlaşmanın olmadığı gülbankların değerlendirilmesiyle ilgili sorunların bağlam kavramının gözardı edilmesiyle ilişkili olduğu muhakkaktır. Gülbankların dolaşımının sözlü kültür içerisinde devam etmesi ve sözlü şekilde kompoze edilmeleri dolayısıyla irtical kurgunun beraberinde getirdiği sıkıntılar, söz konusu örneklerin isimlendirilmesi ve tasnifi noktasında problemlere sebep olmaktadır. Gülbangın neliğinin tayini noktasında, ritüelik bir terim olma özelliğinin altı çizilerek parçası olduğu teolojik iletişim bağlamına vurgu yapılması, daha doğru bir tanım yapılmasını sağlayabilir. Bu doğrultuda, mevcut tanımları da göz önünde bulundurarak, gülbank tanımının şu şekilde yapılması mümkündür: Alevi- Bektaşi inanç önderleri tarafından ritüel bağlamlarında istek ve dileklerin Tanrı’ya ulaştırılması amacıyla icra edilen; genellikle doğrudan yahut dolaylı biçimde söz ya da eylemle iletilen bir talebe karşılık söylenen; iyi dilek sunma, kut kazandırma, hayır dileme gibi amaçlarla kurulan; ritüel yapılarına göre içeriği değişebilen; nazma yaklaşan sistemli bir yapı üzerine inşa edilen; ahenkli ve ritmik bir söyleyişe sahip hayır dua metinleridir.