Balaban Oymağı

Balaban Oymağı Oğuzların Afşar boyuna mensup olan bir Türkmen aşiretidir.

16. yüzyılın başlarından itibaren bir Kızılbaş-Türkmen aşireti olarak tarih sahnesinde yer alan Balabanlılar, Safevi-Osmanlı mücadelesi içinde Safevi taraftarı olarak belirmişlerdir.

Malatya, Sivas, Erzincan, Tunceli ve Erzurum çevresinde yerleşik olan Balabanlılar, 1908 ile 1922 yılları arasında bu bölgede gelişen olayların tanığı durumundaki Osmanlıca belgeler, diğer yazılı kaynaklardan elde edilen bilgiler, Balabanlıların Alevi bir aşiret olarak bu çevredeki mücadeleye olan katkılarına, Osmanlı askeriyesi ve idaresiyle olan ilişkilerine dikkat çekmektedir.

Balabanlılar, 1925’te Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı örgütlenen Şeyh Said İsyanı’nın bastırılmasında da yer almıştır.

Balabanlılar, Orta Asya kökenli ve tarihi Horasan bölgesi üzerinden 10. yüzyıldan itibaren Anadolu’ya olan akın ile günümüz Türkiye’sine göç etmiş bir topluluktur. Burada ise ilkin Bulgaristan’a yerleşmişlerdir. Bu coğrafyada özellikle Bulgaristan’da ve günümüz Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde çok sayıda Balaban ismindeki köy ve kasabalar hâlâ mevcuttur. 500 yıl kadar önce Edirne yakınlarında ki “Dimetoka” adlı yerleşim biriminden göçüp Anadolu’ya yerleşmişler.

Anadolu’ya geçtikten sonra bir kolları Ege (İzmir ve Aydın) ve İç Anadolu (Konya ve Karaman) bölgelerinin muhtelif yerlerine yerleşmiş, kurdukları köylere de yine çok kez Balaban ismini vermiştir. Çoğunluğu ise önce Konya-Adana civarına göçtükleri anlaşılan Balabanlılar, Osmanlı’nın aşiretleri iskân politikası çerçevesinde Rakka ve Halep taraflarına sürülmüş, daha sonra Malatya’ya yerleşmiş ve Yazıhan’da Balaban köyünü kurmuştur. Aşiret ve oymak bilinci daha çok burada başlamıştır. O yüzden Anadolu’nun batısındaki Balabanlıların geneli aşiret/oymak kültürünü devam ettirmemektedir.

Zamanla Balabanlı dört kardeş kendi isimlerini taşıyan Hasan, Hüseyin, Ali ve Süleyman uşaklarını kurmuş ve Malatya’dan sonra Kırşehir, Çorum, Sivas, Erzincan, Erzurum ve Tunceli gibi farklı vilayetlere yerleşerek geniş bir coğrafyaya yayılmıştır