Öte yandan yeni bir polemik de başladı. Dedeliğin ancak babadan oğula geçtiğini ve sonradan alınacak bir eğitimle Alevi Dedesi olunamayacağını savunanlarla, bunun önemli olmadığını savunanlar karşı karşıya geldi. Alevi-Bektaşi Eğitim ve Kültür Vakfı Kurucu Başkanı Lütfi Kaleli, üniversitelerde yetişen gençlere ve yaşanan bilim çağına karşı dedelerin bilgili olması, bunun da eğitimle olabileceğini söyledi. Kursun var olan ihtiyaca öncülük ettiğini belirten Lütfi Kaleli, Alevi Dedeliği’nin bir kurum olduğunu, çağın koşullarına uyarak ayakta kalabilmesi ve çevresine ışık tutabilmesi için eğitimin esas olduğuna dikkat çekti. İsmini vermek istemeyen bir gazeteci ise şöyle konuştu: “Dedenin soydan olması önemli ancak artık Dede kalmadı. Bu kısır döngüyü kırmak zorunda olduğumuz için bu kurslara ihtiyaç duyuluyor. Dede çocuğu diye, Dede olabilecek diye bir şey yok.” Dört ay önce de bünyelerinde bir Dedelik kursuna başlayan ve sadece ‘Dede’ soyundan gelenlere ders verilen Cem Vakfı Alevi İslam Din İşleri Başkanı Ali Rıza Uğurlu ise Dedeliğin soydan, mezhepten olduğunu belirterek, “Dedenin ‘Dede’ çocuğu olması gerek. Bu donanım da Dede çocuğuna verilerek, eğitilmesi gerekir. Günümüz şartlarını bunu etkilemez, değiştirmez” dedi. Göztepe Şahkulu Dergâhı’nın Veli Dedesi 67 yaşındaki Veli Akkol da dedeliğinin soyundan geldiğini belirterek, tartışmaya şu sözlerle katıldı: “Dedelik; insanı eğitip, kemale erişmesi için dürüstlük, güzellik, sevgi, barış ve insana saygı, diğer bir deyişle hümanizmi öğretir. Dedelik yaşla değil akıl, zeka ve toplum kabulüyle ilgilidir. Sıradan dedelik olmaz. Dedeliğini ölçüsü bilgidir.”
Kadın dedeler geliyor
Göztepe’deki Şahkulu Dergâhı’nda verilen ‘Dedelik Kursu’, Alevi camiasında 2 ilke birden imza attı. Kadın dede adaylarının katıldığı kursun kapıları, dede soyundan gelmeyen Aleviler’e de açıldı.
‘ÖNEMLİ OLAN BİLGİDİR’
Alevilikte manevi değeri yüksek, toplumu yönlendiren, ibadeti yürüten ve aydınlatan önder olarak görülen ‘dedelik’ öğretisinin eğitimine başlandı. Babadan oğula geçerek işleyen dedelik bilgilerini vermek için 4 ay önce Cem Vakfı’nda açılan kursun ardından, Göztepe’deki Şahkulu Dergâhı’nda da ‘Alevilik Temel Eğitim Kursu’ başlatıldı. Bir ay önce açılan ve ilk kez kadın öğrencilerin de katıldığı kursun eğitmenleri, kadınların da dede olabileceğini belirterek “Alevilikte kadın erkek ayırımı yoktur. Cemlerde de kadın erkek bir aradadır. Önemli olan bilgi ve aydınlatmadır” dedi.
EĞİTİM İKİ YIL SÜRECEK
Toplumun ihtiyaçlarına cevap verecek bilgili dedeler yetiştirmek amacıyla açılan kursa Alevi gençler yoğun ilgi gösterdi. Kursun verildiği Şahkulu Dergâhı’nın Eğitim ve Araştırma Müdürü Esat Korkmaz, adayların dedelik soyundan gelmesinin tercih nedeni olabileceğini ancak bunun şart olmadığını söyledi. Korkmaz, “Dedeliğin soydan geçmesi yaygındır ancak, önemli olan herkesin bu bilgilerle güçlenmesidir. İsteyen Alevi bu kurslara katılabilir” dedi. Öğrenciler, 2 yıl sürecek ücretsiz eğitimin ardından “Dedelik yeterlilik belgesi” alacak ve cem törenlerine önderlik edebilecek.
AMAÇ, ÇAĞI YAKALAMAK
Dede soyundan gelmeyen Aleviler’in de katıldığı Şahkulu Dergahı’ndaki kursta ‘Alevi-Bektaşi Felsefesi’ dersi veren Esat Korkmaz, kursun amacının çağın bilgisine, gereklerine cevap verecek eğitimli dedeler yetiştirmek olduğunu vurguladı. Kurs eğitmenlerinden Veli Akkol ise “Dedeliğin ölçüsü bilgidir” diyerek şunları söyledi:”İnternet çağında yaşayan bir dede, bilgiyle birlikte temiz ahlaka da sahip olmalı. Bilgisini cemaatine aktarmalı. Halkın onayından geçmeli.”
Ünlü araştırmacılardan ders alıyorlar
Göztepe Şahkulu Dergâhı’nda açılan ‘Dedelik kursu’ ile Aleviler’e Dedelik bilgileri öğretiliyor. Bayan kursiyerlerin sayısının fazla olduğu 20 kişilik kursta Alevi camiasının en önemli isimleri dersler veriyor.
Göztepe Şahkulu Dergâhı’nda yaklaşık bir ay önce başlayan ‘Alevi Dedeliği’ kursları ile yaklaşık 20 kişi; ‘babadan oğula’ geçtiği bilinen dedelik sıfatını, aldıkları eğitimle kazanabilecek. Böylelikle toplumu yönlendiren ve ibadeti yürüten kurs bitirmiş ‘Dedeler’ kazanılmış olacak. Bu kursla aynı zamanda bayan dedelik dönemi de başlamış olacak çünkü çok sayıda bayan kursiyer var. Bayanların da ‘Dede’ olabileceğini belirten kurs eğitmenleri, “Alevilik’te kadın erkek ayırımı yoktur. Önemli olan bilgi ve aydınlatmadır, toplumun kabullenmesidir” diyor.
SORULARA YANIT VERMELİ
Şahkulu Dergâhı’nın Eğitim- Araştırma Müdürü Esat Korkmaz, amaçlarının çağın bilgisi ve gereklerine cevap verecek eğitimli dedeler yetiştirmek olduğunu söylüyor: “Gelenekte ‘Dede’ soyundan olması yaygın ancak önemli olan isteyen kişinin bu bilgi ve donanımlarla güçlendirilmesi. Gençlerin sorularına, toplum taleplerine günümüz şartlarına uyan cevaplar verebilmesi.” Korkmaz, kursiyerlerin yaşlarının 25 ile 70 arasında değiştiğini belirterek, “Önemli olan yaş değil, bilgi ve bilgeliktir. Yaşamıyla, bilgisiyle, davranışıyla topluma kendini kabul ettirmesidir. 25-30 yaşlarında çok sayıda ‘Dede’ var” diye konuşuyor. Ücretsiz verilen ‘Dedelik’ kursu 2 yıl sürecek ve kurs sonunda ‘Dedelik yeterlilik belgesi’ verilecek. Kursiyerlerden İstanbul Üniversitesi Biyoloji mezunu Pınar Akdemir, “Kültürümü öğrenmek ve öğretmek amacıyla geliyorum. Bu kültüre aşığım” diyor. 27 yaşındaki Songül Ada ise şöyle konuşuyor: “Ben özümü öğrenmek için geliyorum. Hatta benden sonrakilere de bunları aktarmak istiyorum.”
HAFTADA İKİ GÜN
Kursta kadın ve erkek öğrenciler birlikte ders görüyor. Cumartesi ve pazar günleri saat 11.00 ile 18.00 arasında düzenlenen kurstaki dersler ve hocalarının isimleri şöyle:
- Alevilik-Bektaşilik Felsefesi, Araştırmacı-Yazar Esat Korkmaz.
- Alevilik-Bektaşilik Edebiyatı, Gazeteci-Yazar Rıza Zelyut.
- Bektaşi Nefesleri, Yazar Dursun Gümüşoğlu.
- Tasavvuf, Araştırmacı-Yazar Şakir Keçeli.
- Alevi-Bektaşi Tarihi, Burhan Kocadağ.
- Semâh, Yazar-Çevirmen Nasuf Barın.
- Yaşayan Alevilik, Araştırmacı- Yazar Lütfi Kaleli.
- İnan Erkânı, Ozan-Dede Dertli Divani ile Dergâhın Dedesi Veli Akkol.
- Bağlama, Mehmet Polattaş.
NEBAHAT KOÇ
14.08.2004
