Şeyh Ede Balı ya da Şeyh Edebali, Osmanlı Devleti’nin manevi kurucusu, Horasan erenlerinden baba İlyas’ın müridi, Nevşehirli Hacı Bektaş Veli ile Kırşehirli Ahi Evren’in muasırı, ahi teşkilatının dönem reisi, Otman Gazi’nin kayınpederidir.
Türk kültürünü ve Türkçe’yi korumak için ve Anadolu insanını kendi gelenek ve görenekleri doğrultusunda ve yeni tasavvuf felsefesi eğitiminden geçirmeyi ilke edinmiş pirlerden birisi olarak tanınır.
Şeyh Edebali sadece yeni filizlenen Osmanlı Beyliğinin ve çevresinin değil, başşehri Konya olan Anadolu Selçuklu Sultanlarının da hürmet ettiği bir derviştir. Selçuklu Devleti’nin yıkılmaya yüz tuttuğu bir dönemde büyük umarlar harcayarak, Türk toplumunu bir ulus bilinciyle toparlamak ve onları bir devlet çatısı altında tutmayı başarmak için Osmanlı Beyliği’nin hem kurulmasında yer almış, hem de bu yeni oluşumun sorumluluğunu üstlenmiş, danışmanlığını yapmıştır.
Ede Balı ismi saf Türkçe bir isimdir ve Ede ekmeği-nimeti getiren demektir. Babadır, baba yarısıdır. Balı ise Ede’nin Balı anlamındadır. Ede ismi kimi Türkmen aşiretlerinde Baba kimilerinde ise ağabey yerine kullanılır.
Doğum tarihi tam olarak bilinmemektedir. Ancak Karaman’da doğduğu çeşitli kaynaklarda bildirilir. Edebali, okumuş ve Horasan okulundan gelen bir ailenin çocuğudur.
Alevi ya da Sunni olduğu tartışma konusudur. Ancak bu konuda İrene Melikoff Aşık Paşa’ya dayanarak şu bilgileri veriyor: Hacı Bektaş‘ın çevresinde, ilk Osmanlı Sultanı Otman Gazi‘nin kayın babası Şeyh Ede Bali ve Karaman hanedanının kurucusu Nure Sufi bulunmaktaydı. Alevi Türkmen Piri olduğuna dair kaynaklar daha net belirgindir.
Edebali’nin tekkesi de Hacı Bektaş Veli Tekkesi gibi Anadolu Türkmenlerine ve yabancı konuklara, yolculara, kervancılara hizmet veriyordu.
Edebali’nin bazı sözleri:
Toprağa bağlanın, suyu israf etmeyiniz, mirasınızın sağlam kalmasına dikkat ediniz.
İlim-sahiplerini koruyunuz, Ağaç dikiniz.
Ağaç dikin, çünkü ağaç medeniyetin temelidir.
Şeyh Ede Balı ya da Şeyh Edebali,
İLGİLİ YAZILAR
